آثار مثبت و منفی دوستی های دوران نوجوانی

والدین و مسوولان همیشه درباره روابط همتایان با یکدیگر هشدار می‌دهند اما همتایان می‌توانند تاثیرات مثبت عمیقی روی یکدیگر داشته باشند.

از اینکه ناچارم همیشه فلان لباس را بپوشم و بهمان کار را بکنم تا دوستانم مرا بپسندند و من را در جمع خودشان راه دهند، خسته شده‌ام. من دوست دارم بنا به میل و سلیقه خودم زندگی کنم. طبیعی است که بعضی از مردم فیلم‌های مورد علاقه مرا دوست ندارند، جور دیگری لباس می‌پوشند یا اصلا آرایش نمی‌کنند. دوست ندارم به میل دوستان و همسالانم سبک خاصی را در زندگی داشته باشم. هر کس باید آن طور که می‌خواهد زندگی کند و در عین حال به وجود و شخصیت خودش افتخار کند چون اگر همه ما شبیه هم باشیم،چه‌طور می‌توانیم با آدم‌های تازه و متفاوت آشنا شویم؟

این سخنان یک دختر نوجوان است که از فشار همتایان و همسالان خسته شده و دوست دارد خودش باشد. فشار همسالان باعث سرکشی بسیاری از نوجوانان و درگیر شدن آنها با خانواده می‌شود.

● همتایان شما چه کسانی هستند؟

وقتی شما بچه کوچکی بودید معمولا والدینتان برایتان دوست پیدا می‌کردند، شما را به ورزشگاه می‌بردند و برای تفریحات شما برنامه‌ریزی می‌کردند. حالا که شما نوجوان شده‌اید، خودتان درباره دوستان و گروهی که با آنها اوقاتتان را می‌گذرانید، تصمیم می‌گیرید. دوستان و همتایان کسانی هستند که همسن شما بوده و تجربیات و سلیقه آنها مثل شماست. شما و دوستانتان هر روز با همدیگر تصمیم می‌گیرید و روی انتخاب و رفتار همدیگر تاثیر می‌گذارید. این مسأله تا حدی طبیعی است. بشر به طور طبیعی دوست دارد با افراد همتا و همسن خودش ارتباط برقرار کند. هر چه قدر استقلال شما بیشتر می‌شود، همتایان شما به طور طبیعی نقش بیشتری در زندگیتان بازی می‌کنند. در نوجوانی و جوانی بیشتر وقت شما با همسن و سالانتان می‌گذرد.

همتایان شما می‌توانند هم رتبه‌هایتان در مدرسه، دوستانتان در اماکن مذهبی، ورزشی و یا کلوپ‌های فرهنگی باشند. معمولا همتایان و همسالان در این سنین در شیوه لباس پوشیدن، فعالیت‌ها و سبک و روش زندگی روی همدیگر تاثیر می‌گذارند. معمولا آدم‌ها برای اینکه در گروه همتایان پذیرفته شوند و مورد تحسین آنها قرار بگیرند، در تمام جهات خودشان را به آنها شبیه می‌کنند.

● تاثیر همتایان همیشه بد نیست

والدین و مسوولان همیشه درباره روابط همتایان با یکدیگر هشدار می‌دهند اما همتایان می‌توانند تاثیرات مثبت عمیقی روی یکدیگر داشته باشند.‌‌

● امان از دست همتایان ناجور!

گاهی اوقات منشأ استرس‌های زندگی نوجوان به همتایان و دوستان برمی‌گردد. گاهی همتایان، نوجوان فشار می‌آورند تا کارهایی خلاف میل خود انجام دهد: دزدی، مصرف مواد مخدر و سیگار و انجام کارهای پرخطر از این قبیل هستند. متاسفانه در بیشتر موارد، مقاومت در برابر فشار همتایان مشکل است. گاهی گروه همتایان بدون آنکه کلمه‌ای حرف بزنند، به شکلی ساکت و موذیانه پیام‌هایی به نوجوان می‌فرستند و به این ترتیب او را وادار می‌کنند تا فلان جور رفتار کند، لباس بپوشد و سبک زندگی‌اش طور خاصی باشد.

در این شرایط نوجوان فقط در اثر فشار همتایان کارهایی می‌کند که شاید خودش مایل نباشد. در این موارد اعتماد به نفس و نقش والدین بسیار موثر‌اند، چون افرادی که نمی‌دانند در موقعیت‌های مختلف اجتماعی باید چگونه رفتار کنند، به رفتار دیگران دقت کرده و سعی می‌کنند مثل آنها رفتار کنند.

● مقاومت تا پیروزی

بالاخره هر کس در مرحله‌ای از زندگی به فشار سفت و سختی که همتایان و همسالان به او وارد می‌کنند، پایان می‌دهد. مهم نیست چه‌قدر در انتخاب دوستانتان عقل و درایت به خرج داده‌اید و یا چه‌قدر آنها را می‌شناسید اما دیر یا زود به این مرحله می‌رسید که اجرای بعضی نظریات آنها، مشکل یا غیرقابل قبول است. مقاومت در برابر خواسته‌های نادرست دوستان فقط به جرا‡ت و شجاعت شما بستگی دارد .

● به ندای درونی‌تان گوش دهید

▪ اگر درباره موضوعی احساس خوبی ندارید، حتی اگر به نظر برسد حق با دوستانتان است، همین حس ناراحتی شما به این معناست که این موضوع خاص به نفع شما نیست. این نوع تصمیم‌گیری‌ها بخشی از جنبه مقاومت درونی است که به اعتماد به نفس شما بستگی دارد.

▪ هر چه بیشتر خودتان را بشناسید، امکان مقاومت در برابر تمایلات دیگران در شما بیشتر می‌شود.

▪ درباره شرایط احتمالی که فشار ایجاد می‌کنند برنامه‌ریزی کنید. اگر دوست دارید به میهمانی یکی از دوستان بروید اما می‌دانید که ممکن است در آنجا مواردی وجود داشته باشد که خلاف میل شماست، در این‌باره خوب فکر کنید و اگر هم می‌روید قبلا درباره شرایط چالش برانگیز مربوطه بیاندیشید. تمرین کنید که چه‌طور "نه" بگویید.

▪ یک عبارت رمز را میان خود و خانواده‌تان مشخص کنید. با این کار اگر در یک شرایطی قرار گرفتید که مثلا دوستان از شما درخواست کار خلافی داشته و یا رفتار ناپسندی از آنها سر می‌زند که شما را هم درگیر می‌کند، می‌توانید با تلفن و یا پیام کوتاه و به کار بردن رمز مربوطه به والدین‌تان خبر دهید که به آنجا آمده و شما را به منزل ببرند.

▪ ( نه) گفتن راحت را یاد بگیرید. این کار به تمرین احتیاج دارد، ضمن اینکه اگر دوستان شما خوب و مناسب باشند هیچ وقت مجبور نیستید "نه"، گفته و یا با توجیه و معذرت خواهی از زیر فشار درخواست نامناسب فرار کنید. پس اگر دوستتان به شما سیگار تعارف کرد خیلی راحت بگویید: "نه" عموی من سال پیش بر اثر سرطان ریه ناشی از سیگار فوت کرده و من دوست ندارم به این عاقبت دچار بشوم"!

▪ با آدم‌هایی دوست شوید که منش و سبک زندگی آنها مثل شماست. دوست خوب کسی است که در شرایط مختلف حامی شما باشد. مطمئن باشید اگر فقط یک نفر دیگر در گروه دوستان مثل شما باشد و با درخواست‌های نادرست سایر دوستان شما مخالفت کند، قدرت شما دو نفر چند برابر دیگران می‌شود.

▪ از نیروی والدین‌تان کمک بگیرید. اگر دوست شما کار خلافی کرد، به او بگویید: "اگر مادرم بفهمد مرا می‌کشد! او خیلی زود به این جور مسائل پی می‌برد و من نمی‌خواهم او از من ناراحت شود."

▪ اگر شرایطی واقعا خطرناک به نظر می‌رسد، بدون معطلی مراتب را به والدین، مسوولان مدرسه یا فرد بزرگسال معتمد دیگری اطلاع دهید.

مقاومت در برابر فشارهای منفی دوستان راحت نیست اما وقتی آن را انجام دهید، بعد از آن حس خوبی به شما دست می‌دهد و حتی گاهی این شما هستید که روی دوستان تاثیر مثبت می‌گذارید. اگر جرا‡ت بیان مسائل متفاوت از دوستان را داشته و بتوانید در مقابل درخواست آنها مقاومت کنید، این آنها هستند که دنباله‌روی شما می‌شوند. شما می‌توانید یک راهنما باشید و مطمئن باشید این ظرفیت را دارید که تغییرات مثبت و چشمگیری در دنیای اطرافتان ایجاد کنید.

▪ دوستی:

نوجوانان در میان همتایان دوست پیدا کرده، پذیرفته شده و تجربیاتشان را به هم منتقل می‌کنند که این دوستی‌ها می‌تواند سال‌ها ادامه پیدا کند.

▪ الگوهای خوب و مثبت:

همتایان نمونه‌های خوبی برای هم هستند. دوستانی که در ورزش، فعالیت‌های علمی یا فرهنگی در مراحل مطلوبی هستند، تاثیر مثبتی روی دوستان خود دارند. دوستان با وفا و مهربان همین حس را به همتایان منتقل می‌کنند. حتی دیدن همتایانی که دوست شما نیستند هم تاثیرگذار است. وقتی می‌بینید فردی همسن شما در المپیک یا مسابقات علمی و فرهنگی به مدارج بالا رسیده، تشویق می‌شوید که فعالیت‌تان را بیشتر کنید.

▪ واکنش و نصیحت همتایان:

وقتی شما ایده‌ای جدید می‌دهید، باورهایتان را مطرح می‌کنید و درباره مشکلاتتان صحبت می‌کنید، همتایان و دوستانتان هستند که واکنش مناسبی نشان داده و به شما گوش می‌کنند. همتایان در تصمیم‌گیری‌ها هم به شما کمک می‌کنند، اینکه چه واحد درسی را انتخاب کنید، چه‌طور با فلان معلم و استاد کنار بیایید و مسائلی از این قبیل.

▪ اجتماعی شدن: گروه همتایان فرصتی را برایتان فراهم می‌کنند تا مهارت‌های اجتماعی جدید را امتحان کنید. بودن با افراد مختلف باعث گسترش دایره ارتباطات اجتماعی شما شده، ارتباطات جدید ایجاد می‌کند و راه کنار آمدن با آدم‌ها را به شما یاد می‌دهد.